Herkes için önemli olan kişisel temizlik diyabetli bireylerde daha çok önemlidir. Kan şekeri yükseldiği zaman bağışıklık sistemi görevini yapamaz ve enfeksiyonlara direnç azalır. Enfeksiyonun oluşması kan şekerini daha da yükselterek enfeksiyonun iyileşmesini geciktirir. Bu nedenle diyabetli bireylerin özellikle diş etleri, ayaklar ve genital bölge gibi vücut bölgelerini günlük temizlik yapmaları , sağlıklı bir yaşamın temeli olan hijyen kurallarına dikkat etmeleri gerekmektedir.
Diyabetli birey her gün ayaklarını yıkamalı ve kontrol etmeli, hava şartlarına uygun olarak cildine koruyucu önlemler almalı, dişlerini muntazam olarak fırçalamalı, el ve ayak tırnaklarını düzenli olarak kesmeli ve temiz tutmalıdır. Günlük vücut temizliği dışında 6 ayda bir diş kontrolü için diş hekimine gitmelidir. Ayak, tırnak, ağız, diş ve cilt hijyeni glisemi kontrolünde önemlidir. Tedavi prensiplerine uymakla birlikte ayaklarda , dişlerde veya ciltte oluşabilen bir enfeksiyon hiperglisemiye neden olarak glisemi kontrolünün bozulmasına yol açar.
Diyabette Ayak Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?
Diyabetli bir kişide enfeksiyon, nöropati veya dolaşım bozukluğunun varlığı ayak sağlığını ciddi boyutlarda tehdit eder. Tırnak batması nasır, mantar enfeksiyonu gibi durumların zamanında fark edilmemesi enfeksiyonun ilerlemesine neden olur ve glisemi kontrolünü kötüleştirir. Ayaklar her gün kontrol edilmelidir. Dikkatli bir incelemeyle ayakta meydana gelebilecek değişiklikler erken dönemde görülebilir. Ayağın taban ve üst kısmına bakılmalıdır. Eğer alt kısımlar rahat görülemiyorsa bir ayna kullanılmalı ya da aile bireylerinden yardım istenmelidir. Ayak cildinin renginde değişiklik olup olmadığı kontrol edilmelidir. Ayak cildinin hasarsız ve yumuşak olmasına özen gösterilmelidir. Ayak yara, çatlak, kabarcık, nasır yönünden kontrol edilmelidir. Ayakta nasır olursa kesici aletlerle müdahalede bulunmamalı, nasırlar ileriki dönemlerde risk oluşturacağı için tedavi edilmelidir. Ayaktaki kan dolaşımını güçlendirmek için kan şekeri düzeyinin normal sınırlarda kalmasına özen gösterilmelidir. Sigara içilmemelidir. Ayaklara sıcak su torbaları, ısıtıcı petler veya diğer ısı kaynakları kullanmamalıdır. Ciddi yanıklarla karşı karşıya kalınabilir. Düzenli egzersiz programı olmalıdır. Yapılacak egzersiz yara oluşumunu ve kasların güçlenmesine yardım edeceği hatırlanmalı, egzersiz ihmal edilmemelidir.
Ayak Banyosu Nasıl Olmalıdır?
Ayaklar her gün ılık suda 5-10 dk bekletildikten sonra tahriş etmeyen bir sabunla yıkayarak temizlenmelidir. Uzun süren ayak banyolarından kaçınılmalıdır, çünkü bu işlem ayak derisinin kurumasına, çatlamasına ve esnekliğinin bozulmasına yol açabilir. Ayaklar sabunla temizlendikten sonra durulanıp, özellikle parmak araları olmak üzere iyice kurulanmalıdır. Parmak aralarının iyi kurulanması mantar enfeksiyonlarının oluşmasının önüne geçer. Yıkama işleminden sonra ayak derisinde kuruma olursa vazelinli merhem veya nötr losyon kullanılarak yumuşatılabilir. Ayak parmaklarının arasına losyon sürülmemelidir; parmak aralarına sürülen losyon mantar enfeksiyonunun oluşmasına neden olabilir.
Ayak Tırnaklarının Bakımı Nasıl Olmalıdır?
Ayak tırnakları mümkün olduğunca düzgün olmalıdır. Banyodan sonra tırnakları yumuşakken kesmek daha kolay olacaktır. Tırnaklar düz kesilmeli, tırnak köşeleri derin alınmamalıdır. Zımparalı bir tırnak törpüsü ile törpülenmelidir. Tırnakların etrafında kızarıklık, şişlik olup olmadığı kontrol edilmelidir. Ayağa kesici aletlerle müdahalede bulunmamalıdır.
Ayakkabılar Nasıl Olmalıdır?
Ayağı sıkmayan deri veya bez ayakkabılar giyilmelidir. Ayak yaralarının büyük bölümü ayağa uygun ve rahat ayakkabılarla önlenebilir. Ayakkabı genişliği ayak genişliği kadar olmalıdır. Önü sivri yüksek topuklu ayakkabılardan sakınılmalıdır. Yeni ayakkabı giyildiğinde ilk günlerde kısa süreli giyip değiştirilmeli ve ayaklar sürekli kontrol edilmelidir. Çıplak ayakla asla yürünmemelidir. Denizde kumsalda yürürken evde olduğu gibi mutlaka terlik kullanılmalıdır. Ayakların daha kolay tahriş olmasına neden olabilecek parmak aralarına giren terlik ya da sandalet tipi ayakkabı giyilmemelidir. Ayakların gün boyu lastik ayakkabılar içinde nemli ortamda kalınmasına izin verilmemelidir.
Çoraplar Nasıl Olmalıdır?
Her gün temiz , pamuklu , yünlü veya olası yara akıntılarını erken fark edebilmek için açık renkli çoraplar giyilmelidir. Çorapların çok sıkı olmamasına dikkat edilmelidir.
Ağız ve Diş Hijyeni Neden Önemlidir?
Kan glukoz düzeyleri kontrolsüz seyreden diyabetiklerde tükürükteki yüksek şeker miktarları bakterileri davet eder ve kolaylıkla dişeti iltihapları ve çürükler ortaya çıkar. Dişeti iltihabı dişetlerinin dişlerden ayrılmasına neden olur. Zaman içinde diş ile dişeti arasında oluşan yeni cepler yeni bakteri odaklarının gelişmesini sağlar ve olay diş kayıplarına kadar ilerler.Ağız içinde oluşan bir enfeksiyon,dişeti iltihabı,diş çürüğü kan şekerinin yükselmesine neden olacağı için dişlerin günde en az 2 defa yumuşak fırçası ile fırçalanması, 3 ayda bir diş fırçalarının yenilenmesi ve ağız antiseptiklerinin kullanılması gereklidir. Diyabetli birey yılda iki kez diş hekimine muayene olmalı ve diş hekimine diyabetli olduğunu mutlaka söylemelidir. Kötü kontrollü diyabetlilerde ciddi diş müdahalelerinden önce kan glukoz düzeyi kontrolü yapılmalı, kanama ve enfeksiyon riski nedeniyle kan glukozu yüksek ise diş çekimi ve diş eti müdahaleleri yapılmamalıdır. Mümkünse diş eti müdahaleleri kan glukoz kontrolü sağlanana kadar ertelenmelidir.
Cilt Bakımı İçin nelere Dikkat Edilmelidir?
Diyabetli birey, her gün ılık su ile banyo yapmalı vücut derisinin yumuşaklığını sağlayacak losyonlar kullanmalı, cildini soğuk ve sıcaktan özellikle güneş yanığından korumalı herhangi bir nedenle kesik sıyrık veya çizik oluşmuşsa hijyene daha da özen göstermeli, ciltte oluşabilecek cerahat ,zonklama, şişlik, kızarıklık, sıcaklık hissi gibi, enfeksiyon belirtilerinde derhal doktoru ile görüşmelidir.
Yolculukta Veya Tatilde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Yolculuk ve tatil programı öncesinde sağlık ekibine danışmalı, gerekli değişiklikler konusunda bilgi alınmalıdır. Diyabetliler ilaçlarının ve insülinlerinin bulunduğu çantayı kesinlikle bagaja vermemelidir. Bagaj ısısı ilaç ve insülinlerin saklanması için uygun olmayabilir. Ayrıca bagaja verilen çantanın kaybolma olasılığı da vardır. Uzun süreli yolculuklarda mümkünse mola verilmeli, yolculuk uçakla yapılıyorsa iki saatte bir mutlaka kalkıp dolaşılmalıdır. Diyabetli kişi yolculuk süresini göz önünde bulundurarak yanına uygun ve yeterli yiyecek almalıdır. Yolculuk sırasında rahat giysiler giyilmelidir. Ayakkabılar rahat olmalı ve yeni alınan bir ayakkabı ile yolculuğa çıkılmamalıdır. Oluşan küçük bir güneş yanığının bile ciddi sorunlara yol açabileceği unutulmamalı ve koruma faktörü yüksek güneş ürünleri kullanılmalı, güneş ışığının dik geldiği saatlerde güneşe çıkılmamalıdır.
Yolculuğa Çıkarken Alınması Gerekenler:
* Yeterli ilaç, insülin ve tıbbi malzeme, * test çubukları ve ölçüm aleti. * yeterli miktarda yiyecek, * diyabetli olduğunu belirten kimlik kartı, * sağlık karnesi , sağlık sigorta poliçesi, * glukoz tablet, çay şekeri, meyve suyu ve glucagon, * koruma faktörü yüksek güneş kremleri, * diyabet ekibinin telefon ve fax numaraları.