Diabetes Mellitüs, kadın ve erkeklerdeki en yaygın endokrin bozukluktur. Mutlak insülin eksikliği ( tip 1) ya da insülin direncinin aşılmasında yeterli olmayan göreceli bir insülin eksikliği (tip 2) nede- niye ortaya çıkar. Diyabet , ABD’de en başta gelen yedinci ölüm nedenidir Belirtileri hiperglisemi (plazma glukozunun yüksekliği), diğer metabolik düzensizlikler ve uzun dönemde kan damarlarında, gözlerde, sinirlerde, böbreklerde ve kalpte hasar içermektedir. Diyabet kardiyak ölüm, ölümcül olmayan miyokart enfarktüsü (kalp krizi), kalp yetmezliği, iktidarsızlığın ve inmenin başta gelen sebebidir. Ayrıca erişkin körlüğü, son dönem böbrek hastalığı, travmatik olmayan ayak ampütasyonu ( ayak kesilmesi) ve nöropatinin (sinir hasarı) en yaygın nedenidir. Kalp hastalığı ve inme, diyabetli hastalarda dört kat daha yaygındır.
Güncel kanıtlar, diyabetli hastaların kan glukozlarını , kan basınçlarını ve ağırlıklarını kontrol altında tutmaları, kolesterol anormalliklerini azaltmaları, düzenli egzersiz yapmalarını ve sigarayı bırakmaları durumunda diyabet komplikasyonlarının önlenebileceğini yada önemli ölçüde hafifletebileceğini ortaya koymaktadır.
DIYABETTIN KOMPLIKASYONLARI
*Akut komplikasyonları: Diyabetik ketoasidoz, Hiperozmalar koma, Hipoglisemi.
*Uzun dönemli komplikasyonları Mikrovasküler: Retinopati (göz hasarı), Nefropati (böbrek hasarı), Periferik / otonom nöropati (sinir hasarı)
Makrovasküler: Koroner kalp hastalığı, Serebro vasküler hastalık, Periferik arter hastalığı.
Diğer: Enfeksiyon direncinde düşüş, Deri değişiklikleri, Yetersiz yara iyileşmesi, Kataraktlar, Glokom, İnfertilite, Alkolik olmayan steatoz /steatohepatit (karaciğer yağlanması).
Diyabet , glukoz intoleransı ile karakterize kronik heterojen bir hastalıktır. Diyabet tanısı konan hastaların yaklaşık %5-10 u Tip 1 dir. Her yaşta ortaya çıkabilirse de , genellikle 30 yaşından önce başlar. Başlangıçta kilo kaybı çok su içme ve çok idrara çıkma aniden ortaya çıkabilir. Hasta çok az miktarda insülin ürettiğinden yaşamını sürdürebilmesi ve diyabetik ketoasidozun önlenebilmesi için insülin tedavisine bağımlı hale gelir. Nedeni insülin üretiminde sorumlu olan beta hücresinin kusuru ya da yetersizliği ile ilişkilidir. Beta hücresinin hasarının hızı oldukça değişken olup; bazı kişilerde hızlı (daha çok bebek ve çocuklarda),bazı kişilerde ise yavaştır(daha çok erişkinlerde). Diyabetli hastaların % 90-95 Tip 2 ye sahiptir. Başlangıç genellikle 30 yaşından sonra olsa da yaşamın daha erken dönemlerinde de görülebilir. Tip 2 diyabet çocuk ve ergen döneminde giderek daha fazla oranda görülmektedir ve çocuklarda görülen tüm diyabet olgularının %10-20 sinin Tip 2 olduğuna inanılmaktadır. Klasik semptomlar nispeten daha azdır ve diyabetik ketoasidoz olasılığı düşüktür. İnsülin, glukozu kontrol altına almak için kullanılabilir. Ancak yaşam için gerekli değildir. Tip 2 diyabetli erkeklerin yaklaşık % 50 si, kadınların ise yaklaşık % 70 obezdir. Nedeni göreceli ( mutlak değil) insülin eksikliğiyle birlikte insülin direncini de içerir.
Gebe olmayan erişkinler ve çocuklarda açlık plazma glukozu (=AKŞ) ölçülür.
Açlık, ölçümden en az 8 saat öncesine kadar hiçbir şey yememe ve su hariç hiçbir şey içmeme olarak tanımlanır.
AKŞ <100 mg/dl = normal
AKŞ ≥ 100 mg/dl ve <126 mg/dl = BAG
AKŞ ≥126 mg/dl = DİYABET
OGTT(oral glukoz tolerans testi=şeker yükleme testi)’de 2.saat de ölçülen plazma glukoz seviyesi 140 mg/dl-200 mg/dl= BGT
(BGT: Bozulmuş Glukoz İntoleransı/ BAG: Bozulmuş Açlık Glukozu)
GEBE OLMAYAN ERİŞKİNLERDE DIABETES MELLITUS TANI KRİTERLERİ:
1. Diyabet semptomlarına ilaveten rastgele ölçülen plazma glukoz konsantrasyonu ≥200 mg/dl. Klasik semptomlar çok su içme, çok idrara çıkma ve açıklanamayan kilo kaybıdır.
2. AKŞ≥126 mg/dl (açlık, en az 8 saat süreyle kalori alınmamasıdır)
3. OGTT’nin (şeker yükleme testi)
2.Saatinde ölçülen kan glukozu >200 mg/dl. Test 75 gram glukozla yapılmalıdır.
ŞEKER HASTALIĞI TARAMASI KİMLERE YAPILMALIDIR:
1- Yaşı 45 ve üzeri olan tüm bireylerde diyabet açısından açlık plazma glukozu ölçülmelidir.
2- Aşağıdaki özelliklere sahip bireylerde daha erken yaşlarda ölçüm yapılmalıdır.
Obez olanlar ( ideal vucut ağırlığının % 120 sinden daha fazla ya da beden kitle indeksi 27 nin üzerinde olanlar). Diyabeti olan ebeveyne veya kardeşe sahip olanlar. Ağırlığı 4 kg üzerinde bir bebek doğuran ya da GDM (gestasyonel diabetes mellütüs- gebelikte ortaya çıkan diyabet), Hipertansiyon olanlar, HDL kolesterolü 35mg/dl nin altında ve/veya trigliserid düzeyi 250 mg/dl nin üzerinde olanlar. Önceki ölçümlerde BGT veya BAG saptananlar. Fiziksel açıdan aktif olmayanlar. Polikistik over sendromuna sahip olan kadınlar.