Just like yesterday… / Daha dün gibi…
Metropol Dergileri G20 Zirvesi Özel Sayı
Writer / Yazar - Ali ERGİN
EN/ Antalya was a poor city in terms of touristic facilities in the 1980s. There was only Talya Hotel as a 5 star hotel and the Great Grand Hotel near the Republic Square. There were Alantur Hotel in Alanya and a holiday village running by the French. There were small pensions and only a few hotel with 100 beds capacity in the Side Region. From Gazipaşa to Kaş, there were only about 50 thousand beds certified by the Ministry of Tourism. But, from past to present the tourism of Antalya has grown so much... South Antalya Tourism Development Project is a project which covers the area from Çaltıcak cove to Kumluca, Mavikent, Beş Adalar called Gelidonya cape. It has been supported by the World Bank. After coming to power in 1983, Özal gave importance to tourism, and touristic investments were began for Antalya. As far as I remember, the first 5-star resort Robinson Club was opened in Camyuva, Kemer region. Then 5-star resorts were begun to be built. Later it was also started to be built 5 star resorts in Manavgat and Side.
I remember my years as a journalist, Talya Hotel was the only hotel which in the city center of Antalya. There was no other than 5 star hotel for the view. When I was the Anatolian News Agency reporter, the current Ozkaymak Falez Hotel would have been started to built. We were making news about building 5 star hotel in Antalya with the informations received from the Provincial Tourism Directorate. Even we made a news about the 13rd storey of a 14-storey hotel, considered inauspicious for Europeans, to where would be named as “the apple”. We reported many times that 500 beds and/or thousand-bed facilities were building.
When Marina was rearranged, and Adalya Hotel and shopping centers were established in 1980s’, Kaleiçi had received the Golden Apple Fijet Award. This was also one of those good news for tourism. Until the 1990s during the Özal period, Simena Holiday Resort, Ramada, the hotels in the Kemer region, the hotels in the Titreyengöl and Acısu region were built one after another. The bed capacity reached 100 thousand at first. Later it became 200 thousand, and now the bed capacity will almost reach one million.
The bed capacity of Antalya only in Kundu has exceeded the total bed capacity in the 1980s’ Antalya including in the hostel with 640 kilometers of coastline. Antalya became a world’s tourism giant with its Manavgat, Alanya, Serik Kemer, Kaş, Demre districts. Then the golf hotels were opened. Until the 1990’s, when the world finest hotel facilities were constructing, we had a marketing problem. The foreign tours, the grand tour operators such as TUI and Nikerman who awared the developments in Turkish tourism, were marketing Turkey cheaply. Then the tour operator Öger emerged. With Öger, we made news about Öger bringing one million tourists. And then the Kayı Tour emerged. Many firms marketing Turkish tourism came into existence. Especially Oger Tours organized the Turkish nights in Europe, mainly in Germany. Brochures pressed. Travel agencies were prepared catalogs, and participated in the tourism fair promoting Turkey. Turkey’s stands began to grow at tourism fairs called ITB.
In the first half of the 1990s the terrorist attacks affected the Turkish tourism significantly. To prevent this, there were taken many measures. We made many affords not to reflect the terrorist activities in the media. The Governor of that period made joint efforts with Association of Journalists in this period. We reflect the negative news with little short news but not in the headlines onto the world and the public.
Where did the Turkish Tourism come from past to present?
You know that the sea, sand and sun were indispensable in the 1980s. After the rising of the facilities, the number of tourists visiting Antalya began also to increase. Previously, the tourists called as “Hippie” gave their places afterwards to the groups and the profiles in 1980s began to change. Especially in Antalya region, the number of the tourists, visiting Antalya with their family and children, increased. Especially in recent years, tourism in Antalya began to be diversified. What are these? The number of tourists visiting Antalya in the June-September period called as “sea, sand and sun” session, increased more with the diversification of congress, sports and health tourism. Particularly, people from different European countries visit Antalya for eye, dental and aesthetic surgeries.
While the number of German, British, French and European was under a thousand people, this number approached 50 thousand in Antalya in the 2000s. With the diversification the bed capacity has increased. Our bed capacity is much more than the bed capacities of other countries engaging mass tourism.
We have also cultural and historical values such as Aspendos, Side, Perge and the others. There are also many historical wealths which are not available in many parts of the world. Naturally, these were also effective in the development of tourism in Antalya. Antalya gained a great momentum in the economy with tourism. There was a huge increase in industry and trade. The number of different companies based on tourism has increased in the organized industry. While the facilities were 54 in the 1980s, this number is over 500 today. In addition, these facilities are among the ones which could enter the top 500 in Turkey. Even more, the second Organized Industrial Zone was opened. Now, the third one is expected to be opened. Industrial factories in 72 branches were established based on food and furniture. The impact of tourism to agriculture was huge. Antalya, performing the highest early vegetable exports of Turkey in the 1980s, is serving to its foreign guests in the only two, three and five-star facilities like the amount of those years. Considering the foods, fruits, vegetables and various necessities consumed by tourists in the country, we see that dozens of times of the performed export are consumed in the domestic market thanks to these facilities.
As I told before, Robinson Club as the first holiday resort in Antalya was opened by President Kenan Evren of that period. After Robinson Club While dozens of hotels were putting into service in Kemer region within the context of the South Antalya Tourism Development, I was glad to be among the journalist followed the openings of these hotels by the Prime Minister Turgut Özal of that period. After 1980, while foreign tourism operators ran the newly opened hotels in Antalya, former Ofo Hotel in Lara (also former Dedeman), Sera Hotel and current Rixos Town (former Sheraton Hotel) were opened the city center hotels…In the 1980s bungalow-type houses belonging to Turban were prepared, and people started to stay there. However, as mentioned before, the tourist profile has changed now. Apart from the mass tourism, golf tourism has evolved. I do not know exactly if they call it the 9-hole in the world, it now intensified in Belek. These days in these facilities the statesmen of the future world’s most advanced 20 countries will be hosted.
After this process, we have told, our bed capacity licensed from the Ministry of Tourism is 600 thousand and it has reached nearly 1 million without documents. We can say that, the bed capacity of Antalya is more than the 5-star bed capacity of Spain, which is one of the world’s tourism giant. In our 5-star hotels in Belek and Kemer region up to 2 thousand various sized sports clubs, from football to basketball are making a camp in Antalya. There are 54 sectors that are affected directly from tourism. Among these are food, agriculture, construction industry… this does not end by counting one by one. These 54 sectors get affected directly from a tiny fluctuation in tourism. More precisely, the slightest negative developments in tourism will affect 54 sectors directly.
Antalya is home to 15 million tourists every year.12 million of these are foreigners and the others are domestic tourists. More precisely, we are feeding 15 million people at least a week here in Antalya. Antalya is feeding 15 million people in addition to its population.
While in the 1980’s tourists arriving by car were much more predominant, now with the start of the charter flights in the 90s, the number of tourists coming by tour began to increase gradually. Sun Express emerged through the partnership of the Turkish Airlines and Lufthansa. Airplanes started to bring tourists from Germany and many countries of Europe. Of course, in the meantime except the flights organized by TUİ and the foreign tour operators, the Turkish Airlines also increased their flights. While in the 1980’s Antalya Airport, currently the grounds of the military zone, made Antalya-Istanbul or Antalya-Ankara flights once daily, so to say one flight, today just the Gazipaşa airport brings a million passengers a year only to Alanya.
Antalya has passed many European countries in the field of tourism and has become one of the world’s leading and reliable cities.
Today Antalya has become a place that welcomes domestic and foreign tourists, equal to the population of our neighbour Greece. While there were no other facilities except Alantur and Banana Hotel in Alanya, Defne Hotel in Side, Talya Hotel and Büyük Hotel in Antalya, Club Med and Olimpos Hotel, run by the French people in Kemer in the 1980’s, on the 640km coastline from Kalerdan in Gazipaşa to Patara in Kaş in Antalya; today on the way to the west from Kemer to Kaş, including the Konyaaltı beach, with up to Kaş Patara it stands out with its hundreds of hotels and tourist facilities. Again from the centre of Antalya on the way to the South on the coastline of Kundu, Belek, Boğazkent and Manavgat countless hotels with excellent views till the exit of Alanya will make you feel great.
TR/ Antalya 1980’li yıllarda turistik tesisi fakiri bir şehirdi. Cumhuriyet Meydanı altında Kaleiçi’ne bakan parkta Büyük Grant Otel, 5 yıldızlı olarak sadece Talya Oteli vardı. Alanya’da Alantur Otel vardı, Kemer’de ise Fransızların işlettiği bir tatil köyü bulunuyordu. Side bölgesinde küçük pansiyon ve 100 yatak kapasitesini geçmeyecek birkaç adet oteller yer alıyordu. Daha doğrusu Gazipaşa’dan Kaş’ a kadar Turizm Bakanlığı’ndan belgeli toplam 50 bin yatak kapasitesi ya vardı ya yoktu. Ancak o günden bugüne Antalya turizmi o kadar büyüdü ki… Güney Antalya Turizm Gelişim Projesi Çaltıcak koyundan başlayıp, Gelidonya burnu denilen Kumluca Mavikent Beş Adalar mevkilerini de içine alan bir proje. Dünya Bankası tarafından desteklenmiş. 1983 yılında rahmetli Özal iktidara geldikten sonra turizme önem verdi ve turistik yatırımlar Antalya’ya gelmeye başladı. Benim hatırladığım kadarıyla Kemer bölgesindeki ilk 5 yıldızlı tatil köyü Robinson Club Çamyuva’da açıldı. Ondan sonra sırasıyla 5 yıldızlı tatil köyleri oluşmaya başladı. Daha sonra Manavgat ve Side bölgesinde 5 yıldızlı tatil köyleri yapılmaya başladı.
Gazetecilik dönemimden aklımda kalan, Antalya merkezinde şehir oteli olarak bir tek Talya oteli var olduğu. 5 yıldızlı başka böyle seyir oteli yok. Anadolu Ajansı’nda muhabirken şimdiki Özkaymak Falez Otel’in inşaatına başlanacaktı. Biz Turizm İl Müdürlüğü’nden aldığımız bilgilerle Antalya’ya 5 yıldızlı otel yapılıyor diye haberler yapıyorduk. Hatta ve hatta 14 katlı otelin Avrupalılar için uğursuz sayılan 13 rakamının bulunduğu kata, elma katı adı verilecek diye haber yapmıştık. 500 yataklı, bin yataklı tesisler yapılıyor diye haberler yapardık.
Yine 1980’li yıllarda Yat Limanı yeniden düzenlenip Adalya Otel, alışveriş merkezleri yapıldığında Altın Elma Fijet ödülünü almıştı Kaleiçi. Bu da bizim için güzel haberlerden biriydi turizme yönelik. Tabi 1990’lı yıllara kadar rahmetli Özal döneminde Simena Tatil Köyü, Ramada, Kemer bölgesindeki diğer oteller, Manavgat Titreyengöl ve Acısu bölgesindeki oteller yapıldı birbiri arkasına. Yatak kapasitemiz de önce 100 bine çıktı, sonra 200 bine çıktı derken şimdi milyonla ifade edebileceğimiz yatak kapasitesine ulaştı. Antalya sadece Kundu bölgesindeki yatak kapasitemiz 1980‘ li yıllardaki 640 kilometre sahil şeridine sahip Antalya’nın pansiyonlarda dahil toplam yatak kapasitesini aştı. Manavgat, Alanya,Serik, Kemer,Kaş, Demre’yi sayarsak artık Antalya turizmde dünya devi oldu. Ondan sonra yine turizm ile ilgili golf oteller açıldı. 1990’lı yıllara kadar Türkiye’deki bu gelişmeler olurken, dünyanın en güzel otel ve tesisleri yapılırken pazarlama sıkıntımız vardı. Avrupa’da Türk turizmdeki gelişmeleri gören yabancı turlar, TUİ ve Nikerman gibi büyük tur operatörleri Türkiye’yi en ucuz şekilde pazarlıyordu. Bunun akabinde Öger çıktı. Öger’in ortaya çıkmasıyla 1 milyon turist getiriyor diye haberler yaptık. Sonra Kayı Tur çıktı. Avrupa’da Türk turizmini pazarlayan birçok firma türedi. Özellikle Öger Tur Avrupa’da ağırlıklı olarak Almanya’da Türk geceleri düzenledi. Broşürler bastırdı. Seyahat acenteleri kataloglar hazırladı, Türkiye’yi tanıtan turizm fuarlarına katıldı. İTB denilen turizm fuarlarında Türkiye stantları büyümeye başladı.
1990’lı yılların ilk yarısında Türkiye’deki terör olayları da Türk turizmini önemli bir şekilde etkiledi. Bunun önüne geçebilmek için çok çeşitli çalışmalar yapıldı. Terörle ilgili yaşanan bir çok gelişmenin basına yansıtılmaması için birçok uğraş verdik. Dönemin Valisi Gazeteciler Cemiyetimiz ile ortak çalışmalar yaptı. Olumsuz haberleri de dünyaya ve kamuoyuna yansıttık ama sür manşetten değil küçük kısa haberler ile yansıttık.
Türk turizmi dünden bugüne nereye geldi…
1980’li yıllarda deniz kum ve güneş biliyorsunuz Antalya’nın vazgeçilmezi. Tesislerin çoğalmasından sonra bunun için gelen turistler artmaya başladı. Daha önce bireysel olarak gelen bizim hippi diye adlandırdığımız turistler, yerlerini gruplara bıraktı, 1980’li yıllardaki profil değişmeye başladı. Özellikle Antalya yöresinde, çocukları ile birlikte gelen aile turist sayısı artış gösterdi.
Bir de son yıllarda Antalya’da özellikle turizm çeşitlendirilmeye başlandı. Nedir bunlar? Deniz kum ve güneşin bol olduğu Haziran- Eylül döneminde yani yüksek sezonda gelen turist sayısı kongre turizmi, spor turizmi ve sağlık turizminin çeşitlendirilmesi ile daha da arttı. Özellikle Avrupa’nın değişik ülkelerinden göz ameliyatı, diş ve estetik ameliyatı için gelenler oluyor.
1980’li yıllarda Antalya’da özellikle yerleşik olarak bulunan Alman, İngiliz, Fransız, Avrupalı sayısı bin kişiyi bulmazken 2 binli yıllarda Antalya genelinde 50 bine yaklaştı. Turizmin çeşitlenmesiyle yatak kapasiteleri arttı. Mas turizmi, kitle turizmi yapan dünyanın birçok ülkesinin çok çok üzerinde yatak kapasitemiz var.
Ayrıca kültür değerlerimiz var. Aspendos, Side, Perge ve daha ismini sayamadığın birçok tarihi ve kültürel yerlerimiz var. Dünyanın birçok yerinde olmayan tarihi zenginliklerimiz var. Bunlar da doğal olarak Antalya turizminin gelişmesi için etken oldu.
Antalya turizm ile birlikte ekonomide çok büyük gelişmeler kazandı. Sanayide ve ticarette çok büyük artış oldu. Turizme dayalı çeşitli firmalar organize sanayide çoğaldı. 80’ lerde 54 tesis varken bugün tam sayısını bilmiyorum ama 500 ün üzerindedir. Ayrıca bu tesisler Türkiye’de ilk 500’e girebilecek tesisler arasında yer almaktadır. Hatta ve hatta 2’nci Organize Sanayi Bölgesi açıldı. Şimdi 3’üncüsünün de açılması bekleniyor. Gıda üzerine, mobilya üzerine 72 dalda sektörel fabrikalar oluştu. Yine turizmin tarıma etkisi çok büyük oldu, 80’li yıllarda Türkiye’nin en fazla turfanda sebze ihracaatı gerçekleştiren Antalya, bugün o yıllarda gerçekleştirdiği ihracat kadar sadece iki üç beş yıldızlı tesiste yabancı konuklara ikramda buluyor. Yine turistlerin ülke içindeki tükettiği gıda, sebze-meyve ve çeşitli ihtiyaç maddelerini dikkate alacak olursak, gerçekleştirilen ihracaatın onlarca katının bu tesisler sayesinde iç piyasada tüketildiğini görüyoruz.
Daha önce bahsettiğim gibi Antalya’daki ilk kurulan tatil köyü Robinson Club o dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile açıldı. Robinson Clup’ten sonra Güney Antalya Turizm Gelişmesi kapsamında onlarca otel kemer yöresinde hizmete açılırken, bu otellerin açılışlarında dönemin Başbakanı Merhum Turgut Özal’ı takip eden gazeteciler arasında olmaktan da büyük mutluluk duydum. 80 sonrasında özellikle yabancı turizm işletmecileri Antalya’da yeni açılan otelleri işletirken, şehir otelleri olarak Lara’daki eski Dedeman yine Lara’daki eski adıyla Ofo Otel, Sera Otel ve şimdiki Rixos Down Town (eski Sheraton Otel) açılmıştı… 1980’li yıllarda Turban’a ait bungolov tipi evler hazırlandı ve bunlarda insanlar kalmaya başladı. Ancak bahsettiğimiz gibi turist profili artık değişti. Kitle turizminin dışında golf turizmi gelişti. Dünyada artık 9 delikli mi diyorlar tam olarak bilmiyorum Belek bölgesinde yoğunlaştı. Bu tesislerde bugünlerde G-20 zirvesi için gelecek dünyanın en gelişmiş 20 ülkesinin devlet büyükleri ağırlanacak.
Anlattığımız bu süreçlerin ardından yatak kapasitemiz Turizm Bakanlığı’ndan belgeli 600 bin, belgesizlerle birlikte nerdeyse 1 milyona ulaşmıştır. Şöyle diyebiliriz Antalya’da yatak kapasitesi dünyanın turizm devlerinden biri olan İspanya’daki 5 yıldızlı yatak kapasitesinden fazladır. Belek ve Kemer yöresindeki 5 yıldızlı otellerimizde irili ufaklı 2 bine yakın spor kulübü futbolundan basketboluna Antalya’da kamp yapıyor. Turizmden doğrudan etkilenen 54 sektör var. Bunların başından gıda tarım inşaat sanayi… saymakla tek tek bitmez. Turizmdeki en ufak dalgalanmadan bu 54 sektör doğrudan etkilenir. Daha doğrusu turizmdeki en ufak olumsuz gelişme 54 sektöre direk etki yapar.
Antalya yılda 15 milyon turiste ev sahipliği yapıyor. Bunun 12 milyonu yabancı, diğer kalanı da yerli turist. Daha doğrusu biz Antalya olarak en az bir hafta olmak üzere 15 milyon insanı burada etinden sütünden yumurtasından sebzesine içeceğine kadar besliyoruz. Antalya, nüfusunun yanı sıra burada 15 milyon insanı besliyor.
1980’li yıllarda daha çok arabalarıyla gelen turistler ağırlıkta iken şimdi turlarla gelen turist sayısı 90’lı yıllarda başlayan charter uçak seferleriyle sayısı yavaş yavaş artmaya başladı. THY’nin Lufthansa ile kurduğu ortaklık ile Sun Express’i doğurdu. Uçaklar Almanya ve Avrupa’nın bir çok ülkesinden turist getirmeye başladı. Tabi bu arada TUİ ve yabancı tur operatörlerinin buraya düzenledikleri uçak seferleri hariç THY ona keza seferlerini arttırdı. 1980’li yıllarda Antalya havaalanı şu anki askeri bölge olan yerde, günlük bir sefer Antalya-İstanbul ya da Antalya-Ankara seferi yaparken, tek uçuş olurken, bugün sadece Gazipaşa havaalanı yılda bir milyon yolcuyu sadece Alanya’ya getiriyor.
Artık şöyle söyleyeyim Antalya turizm ile ilgili bir çok Avrupa ülkesinin önüne çoktan geçti dünyanın sayılı ve güvenilir kentlerinden biri oldu..
Antalya ağırladığı turist sayısı ile bugün komşumuz Yunanistan nüfusu kadar yerli ve yabancı turisti ağırlar hale geldi. Antalya Gazipaşa’nın Kalerdan’ından Kaş’ın Patarası’na kadar 640 km’lik sahil şeridinde 1980’ li yıllarda Alanya’da Alantur ve Banana Otel , Side’de Defne Otel, Antalya’da Talya Otel ve Büyük Otel, Kemer’de Fransızların işlettiği Club Med ve Olimpos Otel’den başka tesis göze batmaz iken, bugün Batıya Kemer’den Kaş istikametine giderken Konyaaltı sahili de dahil olmak üzere Kaş Patara’ya kadar yüzlerce otel ve turistik tesisi ile dikatti çekmektedir. Yine Antalya merkezden güneye doğru Kundu Belek Boğazkent ve Manavgat sahil şeridinden sayısını aklınızda tutamayacağız oteller Alanya çıkışına kadar size seyri doyum olmayan bir haz bırakır..